Nabożeństwo czterdziestogodzinne

Adoracja Najświętszego Sakramentu

​

Pośród wszystkich form pobożności na pierwszym miejscu po sakramentach znajduje się adoracja eucharystycznego Chrystusa; jest ona najmilszą Bogu, a nam – najprzydatniejszą. (Św. Alfons z Liguori)

Nabożeństwo czterdziestogodzinne to nabożeństwo, którego zadaniem jest wprowadzenie wiernych w Okres Wielkiego Postu. Polega ono na nieustannej modlitwie przed wystawionym Najświętszym Sakramentem, czyli innymi słowy na adoracji Najświętszego Sakramentu. Jest zatem nabożeństwem eucharystycznym 

i powinno się zarówno zaczynać, jak i kończyć mszą św. Ma charakter pokutny

i ekspiacyjny (przebłagalny). Jego celem jest przebłagalnie za grzechy popełnione przez wiernych w okresie karnawału. Uczestnicy adoracji poprzez sam swój udział

w nabożeństwie odkupują nie tylko swoje winy, ale również winy współwyznawców.

Genezy nabożeństwa czterdziestogodzinnego należy szukać w XIII wieku i w ówczesnym zwyczaju przenoszenia Najświętszego Sakramentu do Grobu Pańskiego na czas czterdziestu godzin. Prawdziwy jego rozwój nastąpił jednak dopiero kilka wieków później.

W 1527 r. w Mediolanie jedno z bractw zorganizowało trwające czterdzieści godzin uroczyste wystawienie Najświętszego Sakramentu.

Dziesięć lat później, w tym samym mieście, z inicjatywy Józefa Piantanida da Fermo, rozpoczęto nieprzerwaną adorację Najświętszego Sakramentu, odbywającą się po kolei w różnych kościołach.

Aż w końcu w 1539 r. papież Paweł III wyraził oficjalną zgodę na nabożeństwo.

Jego upowszechnieniem zajęli się m.in. św. Filip Nereusz (który wprowadził praktykę do Rzymu) oraz św. Ignacy Loyola i cały zakon jezuitów. Do Polski dotarło  w 1579 r.

Nabożeństwo eucharystyczne bywa nazywane Quarant' Ore (lub Quarantore), od quarant – „czterdzieści” oraz hora – „godzina”.  Sama liczba 40 nie jest w tym wypadku przypadkowa – według tradycji ciało Chrystusa przez czterdzieści godzin leżało w grobie. Ponadto liczba 40 pojawia się często na kartach Biblii i zawsze oznacza święty czas: Jezus przebywał na pustyni przez 40 dni, tyle trwał także deszcz w trakcie potopu, natomiast Żydzi przez 40 lat błąkali się po pustyni.

Z czasem ze względów praktycznych zrezygnowano z wymogu, aby nabożeństwa odbywało się nieustannie dniem i nocą. Należy zaznaczyć, iż obecnie dokumenty Kościoła nie mówią już o stricte „czterdziestogodzinnym nabożeństwie”, ale o dłuższej adoracji – nie ma oficjalnie ściśle określonego czasu jej trwania.

Zwykle owa adoracja trwa trzy dni i odbywa się w trzy kolejne niedziele przed Wielkim Postem bądź w niedzielę (od ostatniej mszy porannej), poniedziałek i wtorek przed Środą Popielcową. Ponadto samo nabożeństwo funkcjonuje również w oderwaniu od okresu liturgicznego.

Stąd taka dłuższa adoracja może mieć miejsce również w adwencie bądź przy okazji istotnych wydarzeń w życiu danego kościoła lokalnego.

Jest ona zalecana przez Kościół:

Zaleca się, ażeby w tych kościołach i kaplicach organizowano corocznie uroczyste wystawienie Najświętszego Sakramentu przez odpowiedni czas, choćby z przerwami, aby miejscowa wspólnota głębiej rozważała i adorowała tajemnice eucharystyczna. (Kodeks Prawa Kanonicznego, Kan. 942)

Celem adoracji Najświętszego Sakramentu jest bowiem pogłębienie wiary i umocnienie relacji z Bogiem.

Jest to najwyższa forma kultu (łac. adoratio - oddawanie czci, uwielbienie), która przysługuje wyłącznie Bogu. Nie można adorować świętych, relikwii czy innych przedmiotów.

Ponadto Adoracja Najświętszego Sakramentu niesie ze sobą okres zupełny pod warunkiem, że trwa co najmniej pół godziny.